1-Kimler 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının a bendi kapsamında sigortalıdır?

Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar bu kapsamda sigortalı sayılmışlar.

2- Hizmet akdi ne demektir?

Hizmet akdi, işçinin işverene bağımlı olarak belirli veya belirli olmayan süreyle iş görmeyi ve işverenin de ona zamana veya yapılan işe göre ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmeyi ifade etmektedir.

3- Hizmet akdi hangi şartlarda oluşur?

Hizmet akdinin varlığından söz edilebilmesi için işçinin işverenin emir ve görüşleri doğrultusunda işverenin gösterdiği yerde belirli ya da belirsiz sürede çalışması ve bunun karşılığında da işverenden ücret alması gerekmektedir.

4-Profesyonel sporcular sigortalı sayılırlar mı?

Gençleri spora teşvik etmek, gelecek vadeden sporculara sahip çıkmak, belli spor branşlarını güçlendirmek vb. gibi nedenlerden dolayı bazı sporculara, kulüpleri tarafından düzenli ödemeler yapılmaktadır. Sporcularla yapılan sözleşmelerde aylık ödenecek ücretin asgari ücret veya üzerinde belirlenmesi durumunda, bunlar Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılacak, aksi halde sigortalı sayılmayacaktır.

5- Avukat ve noterlerin sigortalılıkları ne şekilde olmaktadır?

1/10/2008 tarihinden önce ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayıldıklarından, 1/10/2008 tarihinden önce 506 sayılı Kanunun mülga 86 ncı maddesi kapsamında prim ödeyen avukat ve noterlerden gelir vergisi mükellefi olanların sigortalılıkları 1/10/2008 tarihi itibariyle devam ettirilmiştir. Avukatlardan gelir vergisi mükellefi olmayanların sigortalılıkları ise 1/10/2008 tarihi itibariyle isteğe bağlı sigorta kapsamında devam ettirilmiş olup, isteğe bağlı sigortaya devam etmek istemeyenlerin bulunması halinde alınacak dilekçeye istinaden sigortalılıkları 30/9/2008 tarihi itibari ile sona erdirilmiştir.

6- Güvenlik korucuları sigortalı sayılır mı?

5510 sayılı Kanuna eklenen ek 15 inci madde ile 442 sayılı Kanunun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrası gereğince 29/4/2017 tarihi itibariyle güvenlik koruculuğu yapanlar ile bu tarihten sonra güvenlik korucusu olarak işe alınanlar Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılmakta ve haklarında uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanmaktadır.

7-İşkur kursiyerleri sigortalı sayılırlar mı?

Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren sigortalı sayılmışlardır. Bunlar hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanmaktadır. İŞKUR Kursiyerleri 4/a kapsamında sigortalı sayılmaktadırlar.

8- Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmamış Ülkelerde İş Üstlenen İşverenlerin Yanlarında Çalıştırdıkları Türk İşçileri sigortalı sayılırlar mı?

1/10/2008 tarihinden itibaren yürürlükte bulunan Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi gereğince ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçiler hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanmaktır. Bu sigortalılar 4/a kapsamında sigortalı sayılmaktadırlar. Bunların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde isteğe bağlı sigortalı olmalarına imkân sağlanmıştır. Bu kişilerin isteğe bağlı sigortalılıkları 4/b bendi kapsamında değerlendirilmiştir.

Sosyal güvenlik neden önemlidir?

Sosyal güvenlik; herhangi bir sosyal risk yüzünden geliri veya kazancı azalmış kişilerin, başkalarının yardımına gerek kalmaksızın, yaşama ve geçinme ihtiyaçlarını karşılayan bir sistemler bütünüdür. Bu kapsamda sosyal güvenlik, vatandaşlara hayatları boyunca sağlık hizmeti vermeyi, asgari bir gelir düzeyi sağlamayı ve kişileri mesleki, fizyolojik, sosyo-ekonomik risklere karşı korumayı ve bu risklerden doğan zararları gidermeyi amaçlayan bir sistemdir. Bu sistem devlet tarafından kurulur ve yönetilir.

Başka bir deyişle sosyal güvenlik, toplumun zor durumda olan bireylerine yardım edilmesini daha iyi durumda olan kişilerin vicdanına veya yardımına bırakmayarak, toplumsal dayanışmayı kurumsal ve düzenli işler hale getirmekte ve devlette bu sistemi tüm ülke vatandaşlarına bir hak olarak sunmaktadır. Bu itibarla sosyal güvenlik her bir birey için azami ölçüde önem taşımaktadır.

Ülkemizde sosyal güvenlik anayasal bir hak olarak Anayasa’nın 60’ıncı maddesinde yer alan  “Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar” hükmü ile güvence altına alınmıştır.

Kayıt dışı istihdam nedir, türleri nelerdir?

Kayıt dışı istihdam; sosyal güvenlik açısından niteliği itibariyle yasal işlerde çalışarak istihdama katılan kişilerin, çalışmalarının gün veya ücret olarak ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına hiç bildirilmemesi ya da eksik bildirilmesi olarak tanımlanabilir. Bu tanıma göre üç türlü kayıt dışı çalışma söz konusudur:

1.    Sosyal Güvenlik Kurumu’na hiç bildirilmemesi,

2.    Çalışma günlerinin eksik bildirilmesi,

3.    Kazançlarının eksik bildirilmesi.

Kayıt dışı/sigortasız çalışan kişiler hangi haklardan mahrum kalırım?

Sigortasız çalışan kişiler, çalışanlara sağlanan birçok yasal haktan yararlanamazlar. Örneğin:

·         Kayıt dışı yani sigortasız çalışanların, çalıştıkları günler emeklilik için geçerli sayılmaz.

·         Kayıt dışı çalışanlar, herhangi bir nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma geldiklerinde malullük aylığından yararlanamazlar.

·         Geride kalan aile bireyleri ölüm aylığı hakkından yararlanamazlar.

·         Genel sağlık sigortası primlerini kendileri ödemek zorunda kalabilirler.

·         İş kazası geçirmeleri veya meslek hastalığına yakalanmaları halinde ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinden (rapor ücreti) veya sürekli iş göremezlik gelirinden yararlanamazlar.

·         İşsiz kalmaları halinde işsizlik sigortasından faydalanamazlar.

·         İşten ayrılmaları halinde ihbar ve kıdem tazminatından yoksun kalırlar.

·         Yıllık izin, haftalık izin, doğum izni gibi haklardan faydalanamazlar.

Kayıt dışı/sigortasız çalıştırıldığınızı nasıl öğrenebilirim?

Çalışanların, sigorta primlerinin işverenler tarafından bildirilip bildirilmediğini öğrenebilecekleri birçok yol bulunmaktadır.

·         Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İletişim Merkezi “ALO 170” i 7 gün 24 saat arayabilirler.

·         Çalışanlar hizmetlerinin bildirilip bildirilmediğini www.turkiye.gov.tr adresinde yer alan Sosyal Güvenlik Kurumu hizmetlerinden “4A Hizmet Dökümü” bölümünden görebilirler.

·         Çalışanlar kendilerine en yakın sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine başvurarak kayıt dışı çalıştırılıp çalıştırılmadıklarını öğrenebilirler.

Kayıt dışı yani sigortasız çalıştırılmam durumunda ne yapabilirim?

Çalışanlar, ihbar ve şikâyetlerini Sosyal Güvenlik Kurumu’na çeşitli yollarla iletebilirler:

·         Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İletişim Merkezi “ALO 170” i arayabilirler.

·         Kendilerine yakın Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü veya Sosyal Güvenlik Merkezine şikâyetlerini iletebilirler.

·         Yine her türlü istek, şikâyet, ihbar, görüş ve önerilerini CİMER yani Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi üzerinden yapabilirler.

Bu yollarla yapılan ihbar kaydı esnasında kimlik bilgilerinin alınması gerekmektedir ve bu bilgiler işverenler veya üçüncü kişilerle kesinlikle paylaşılmaz.

Şikâyetleriniz işleme alındıktan sonra Sosyal Güvenlik Kurumu Denetim Elemanları tarafından gerekli denetim ve incelemeler kısa sürede yapılır.

Kayıt dışı/sigortasız işçi çalıştıran işverenler hangi haklardan mahrum kalırlar?

Kayıt dışı işçi çalıştıran işveren de çeşitli yaptırımlarla karşılaşır:

o    İşyerinde yaşanacak iş kazası ve meslek hastalıkları karşısında devlete ve işçilere karşı mesuliyet doğar. Ciddi anlamda idari ve adli yaptırımlarla karşılaşabilir.

o    Haksız rekabete neden olur ve piyasa dengesinin bozulmasına zemin hazırlar.

o    Devlet ve özel sektör tarafından sağlanan mali teşvikler ile hibeler, krediler ve vergi avantajlarından faydalanamaz.

o    Kayıt dışı çalışmanın tespiti halinde yüklü miktarda idari para cezaları ile karşılaşır.

Kayıt dışı işçi çalıştırmanın cezası nedir?

Kayıt dışı işçi çalıştırdığı tespit edilen işverenlere, verilmesi gereken belgelere göre çeşitli idari para cezaları uygulanır. Cezalar işverenden işverene ve belgeye göre çeşitlilik gösterir. Örneğin bir yıl bir işçiyi kayıt dışı çalıştırıldığının denetim sonucu anlaşılması halinde idari yaptırımı 14 asgari ücrete kadar para cezasıdır. Ayrıca bu işyerleri bir ay boyunca herhangi bir teşvikten de yararlanamamaktadırlar.

Meslek kodu uygulaması nedir? Bu uygulamayla ne amaçlanmaktadır?

Ücretlerin eksik bildirilmesi de kayıt dışılığın bir başka türüdür. Bunu önlemek için “meslek kodu” uygulamasına geçilmiştir. Meslek kodu; işverenlerin çalıştırdıkları sigortalıların fiilen yaptıkları mesleklerinin, “Uluslararası Standart Meslek Sınıflaması” kodlarına uygun olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmesi uygulamasıdır. Bu uygulamayla “meslek-ücret” ilişkisi kurularak kişilerin ücretlerinin kontrol edilmesi amaçlanmıştır.

2016 yılında yasalaşan 6728 Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla Meslek kodunun Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde bildirimi zorunlu hale getirilmiş olup, gerçeğe aykırı bildirenlere 01/07/2020 tarihinden itibaren idari para cezası uygulanmaya başlanmıştır. Bu kapsamda toplamda aylık asgari ücreti geçmemek üzere, meslek adı ve kodu gerçeğe aykırı bildirilen sigortalı başına asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanmaktadır.

Women-Up Projesi nedir?

Kadınlarda kayıtlı istihdamı artırmak, rekabete daha dayanıklı hale getirmek ve Türkiye’nin ekonomik itici gücü olan girişimci kadınları desteklemek amacıyla “Kayıtlı Kadın İstihdamının Artırılması Projesi” (Women-Up) oluşturulmuştur. Proje imzaları 05.03.2020’de atılmış olup proje başvuruları 21.02.2022 tarihinde başlamıştır.

Toplam 7 ilde (Ankara, İstanbul, Kahramanmaraş, Denizli, Aydın, Samsun, Şanlıurfa) uygulanacak olan projede kadın girişimcilere ait olan genç ve küçük ölçekli işletmelerin desteklenmesi amaçlanmıştır.

Yaklaşık 30 milyon Avroluk bütçeli proje kapsamında 4.000 kadın işverene yanına alacağı 4.000 kadın işçi için 320 Avroyu geçmemek üzere en fazla net asgari ücrete kadar hibe desteği sağlanacaktır.

Bu kapsamdaki kadın girişimciler şartları sağlamaları halinde en fazla 20 ay boyunca mali destek alabileceklerdir.

Women-Up Projesine nasıl başvuru yapabilirim?

E-devlette SGK Kurum Hizmetleri sekmesinde bulunan “Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi Projesi (WOMEN UP) Hibe Ön Başvurusu ve Takibi” adresi üzerinden online olarak yapılmaktadır.

Kontenjanlar, hibe miktarı, başvuru süreçleri, ödemeler ile ilgili ayrıntılar hakkında https://sgkkadinistihdaminindesteklenmesi.org/ uzantılı web sitesinden bilgi alabilirsiniz.

1-Katılım payı nedir? Nasıl belirlenmektedir?

1-Katılım payı; sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olduğu kişiler tarafından ödenecek tutarı ifade etmekte olup, 5510 sayılı Kanunun 68 inci maddesi gereği Kurumumuzca belirlenmektedir.

2-Katılım payı hangi sağlık hizmetlerinden alınmaktadır?

2-Katılım payı,
a) Ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesinden,
b) Vücut dışı protez ve ortezlerden,
c) Ayakta tedavide sağlanan ilaçlardan
d) Yardımcı üreme yöntemi tedavisinden alınmaktadır.

3-Muayene katılım payı nedir? Tutarı ne kadardır?

3-Muayene katılım payı ayakta muayenelerden alınmaktadır. Birinci basamak sağlık hizmeti sunucularında yani aile hekimliklerinde yapılan ayaktan muayenelerde ise katılım payı alınmamaktadır.
İkinci basamak resmi sağlık hizmeti sunucularında 6 (altı) TL
Üniversiteler ile ortak kullanılan Sağlık Bakanlığı eğitim ve araştırma hastanelerinde 7 (yedi) TL
Üniversite hastanelerinde 8 (sekiz) TL
Özel sağlık hizmeti sunucularında 15 (on beş) TL katılım payı alınmaktadır.

4-İlaç katılım payı nedir? Tutarı ne kadardır?

4-Ayakta tedavide sağlanan ilaçlar için SGK’dan gelir ve aylık alanlar ile bakmakla yükümlü oldukları kişilerden ilaç bedelinin %10'u, çalışanlardan ise %20'si oranında katılım payı alınmaktadır.
Ayrıca her bir reçete için;
a) 3 kutuya kadar (üç kutu dâhil) temin edilen ilaçlar için 3 TL,
b) 3 kutuya ilave temin edilen her bir kutu ilaç için 1 TL reçete katılım payı tahsil edilmektedir.

5-Tıbbi cihaz katılım payı nedir? Tutarı ne kadardır?

5-Görmeye yardımcı tıbbi cihazlar, ağız protezleri ve hayati öneme sahip olmayan diğer protez ve ortezlerden tıbbi cihaz katılım payı alınmaktadır. SGK'dan gelir ve emekli aylığı alan bireyler ve aileleri tıbbi cihaz bedellerinin % 10u, çalışanlar ise % 20’si oranında katılım payı öder.

6-Fazladan ya da haksız alındığı düşünülen katılım payları için ne yapılmalıdır?

6-Vatandaşlar Turkiye.gov.tr adresinden katılım payı takipleri yaparak (https://www.turkiye.gov.tr/muayene-katilim-payi-sorgulama) fazladan veya haksız alındığı düşünülen katılım payları için Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine/Merkezlerine konunun incelenmesi için başvurulması gerekmektedir.

7- Muayene katılım payı alınmayacak kişiler hangileridir?

7-• 1005 sayılı Kanun kapsamında şeref aylığı alan kişiler ile bunların eşlerinden,
• Şehitlerimizin bakmakla yükümlü olduğu kişilerden,
• Gazilerimiz ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerden,
• Vazife malüllerinden,
• 2828 sayılı Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz faydalanan kişilerden,
• Askerlik görevini ifa eden er ve erbaşlardan,
• Polis akademisi ile fakülte ve yüksekokullarda, Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okumaya devam eden öğrencilerden,
• Harp okulları ile fakülte ve yüksekokullarda, Türk Silahlı Kuvvetleri hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken askerî öğrenci olanlar ile astsubay meslek yüksekokulları ve astsubay naspedilmek üzere temel askerlik eğitimine tâbi tutulan adaylardan
Katılım payı alınmamaktadır. Sağlık raporu ile belgelendirilmesi şartıyla; Kurumca belirlenen “Ayakta Tedavide Hekim ve Diş Hekimi Muayenesi Katılım Payı Alınmayacak Kronik Hastalıklar Listesi” nde yer alan kronik hastalıklara yönelik sunulan sağlık hizmetlerinden katılım payı alınmaz. Eğer çocuğunuzun hastalığı bu listede yer alması halinde katılım payı alınmamaktadır.

8-Muayene katılım payı alınmayacak haller ve sağlık hizmetleri nelerdir?

8-• İş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına yakalanan sigortalılardan, bu durumları nedeniyle sağlanan sağlık hizmetlerinden
• Askerî tatbikat ve manevralarda sağlanan sağlık hizmetlerinden
• 5510 sayılı Kanunun 75 inci maddesinde yer alan afet ve savaş hali nedeniyle sağlanan sağlık hizmetlerinden
• 5510 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinde tanımlanan kontrol muayenelerinden
• “Yeşil alan muayenesi” adı altında Kuruma fatura edilebilen sağlık hizmetleri hariç olmak üzere acil servislerde verilen sağlık hizmetlerinden
• Kurumca finansmanı sağlanan kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetlerinden
• Sağlık raporu ile belgelendirilmesi şartıyla; Kurumca belirlenen “Ayakta Tedavide Hekim ve Diş Hekimi Muayenesi Katılım Payı Alınmayacak Kronik Hastalıklar Listesi” nde yer alan kronik hastalıklara yönelik sunulan sağlık hizmetlerinden
• Tetkik ve tahliller ile diğer tanı yöntemlerinde kullanılan ilaçlardan, yatarak tedavilerde kullanılan ilaçlardan, sağlık raporu ile belgelendirilmek şartıyla Hasta Katılım Payından Muaf İlaçlar Listesi (EK-4/D)yer alan ilaçlardan

9-Yatarak tedavi gören hastalarda katılım payı uygulaması nasıl işlemektedir?

9-Yatarak tedavi gören hastalarda katılım payı alınmamaktadır.

10-Muayene katılım payı tahsili nasıl yapılmaktadır?

10-Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastanelerde ve üniversite hastanelerinde yapılan muayeneler sonucu oluşan katılım payı tutarları;
Emekli aylığı alan kişilerin maaşlarından, çalışanlar ve diğer kişiler için oluşan katılım payı tutarları ise eczaneler tarafından kişilerin reçete ile eczaneye ilk müracaatında kendilerinden, Özel hastanelerde yapılan muayeneler sonucu oluşan katılım payı tutarları emekli aylığı alan kişilerin maaşlarından, çalışanlar ve diğer kişiler için oluşan katılım payı tutarları ise hastane tarafından kişilerden alınmaktadır.

11-Yeşil kartlı hastaların alım gücü yoksa katılım payı ödememek için ne yapması gerekir ?

11-Yeşil kartlılar ödemiş oldukları katılım paylarını talepleri halinde, 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu hükümlerine göre Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarınca kendilerine geri ödenmektedir.

12-Askerlik görevini yapanlar katılım payı öder mi?

12-Askerlik hizmetlerini er ve erbaş olarak yapmakta olanlardan katılım payı alınmaz.

13-Diş protez bedellerinden katılım payı alınıyor mu?

13-Kurumdan gelir ve aylık alanlar (emekli) ile bakmakla yükümlü oldukları kişiler için %10, diğer kişiler için %20 oranında katılım payı alınır.

14-Vazife malülü ve bakmakla yükümlüsünden katılım payı alınıyor mu?

14-5510 sayılı kanun gereği vazife malülü kişinin kendisinden muayene katılım payı alınmaz Ancak bakmakla yükümlü olduğu kişilerden muayene katılım payı alınmaktadır.